آيا می‌دانستيد كه به طور ميانگين راننده‌ای كه 10,000 تا 15,000 مايل (16000 تا 24000 کیلومتر) را در سال طی می‌كند حدود 75,000 دفعه از پدال ترمز استفاده می‌كند؟ يكی از نظرسنجی‌هایی كه در مركز مراقبت‌های خودرویی در آمريكا انجام شد، نشان داد كه نيمی از رانندگان ايرادات احتمالي ناشی از سيستم ترمز را به عنوان خطرناك‌ترين تهديد براي خودشان می‌دانند، به طور متوسط نيمی از خودروها و کامیون‌های سبك در آمريكا براي 10 سال يا بيشتر هرگز روغن ترمز خود را عوض نکرده‌اند. در بسياری از كشورهای اروپایی بازرسی دوره‌ای روغن ترمز از ضروريات است و نيمی از خودروها تست‌هایی را به‌طور مرتب انجام می‌دهند. این‌ها می‌تواند دلايل خوبی باشد برای تعويض به موقع روغن ترمز.
روغن ترمز يكی از مهم‌ترين مايعاتی است كه امروزه مورد بی توجهي قرار می‌گيرد، در حالي‌كه به‌طور غيرقابل انكاری از نیازمندی‌های يك رانندگي ايمن است؛ در نتيجه تکنسین‌های حرفه‌ای و مکانیک‌های با تجربه بايد بازرسی و تعويض كلي روغن ترمز را به دارندگان خودرو سفارش كنند. نكته مهم ديگر اين است كه روغن را بايد هم از نظر سطح و مقدار بازديد كنند و هم ميزان كاركرد و لزوماً سطح كافی نشان دهنده سلامت و بازدهی روغن نمی‌تواند باشد.
بسياری از متخصصان توصيه مؤكدی بر تعويض هر ساله و يا هر 2 سال يك بار روغن دارند تا بتوان از تعميرات سنگين ديگر جلوگيری نمود. دليل آنها هم بر اين اساس است كه روغن ترمز با پايه گليكول در طی كاركردش، آلودگی‌ها و رطوبت سيستم را در خود جذب می‌كند. مايع، رطوبت را از بين درزهای ميان لوله‌های پلاستيكی جذب می‌كند، به خصوص نشتی‌های گذشته و جاهایی كه ممكن است از قبل در معرض هوا قرار گرفته باشند نيز بسيار مهم است؛ از طرفی مشكل نشتی به‌طور واضحی در آب و هوای مرطوب تشديد خواهد شد. پس از گذشت يك سال از سرويس، روغن ترمز به‌طور متوسط دارای 2 درصد آب می‌شود و پس از گذشت 18 ماه سطح نشان دهنده می‌تواند تا سه درصد افزايش پيدا كند و پس از چند سال از آخرين سرويس، بعيد نسيت كه 7 تا 8 درصد از مايع شما آب باشد! يك نظر سنجی سازمان ترافيك آمريكا نشان داد كه روغن ترمز در 20 درصد از 1,720 وسيله نقليه به طور نمونه دارای 5 درصد يا بيشتر آب بوده است!
زمانی‌كه ميزان رطوبت و آلودگی‌ها افزايش پيدا كند، تأثیر بسزايی بر روی نقطه جوش مايع می‌گذارد. يك روغن ترمز نو با استاندار DOT3 خشك (بدون هيچ رطوبتی) نقطه جوشش حداقل 401 درجه فارنهايت (205 درجه سانتی گراد) است و در مقابل، يك مايع مرطوب (اشباع شده از رطوبت) دارای نقطه جوشی حداقل كمتر از 284 درجه فارنهایت (140 درجه سانتی گراد) است. بيشتر روغن‌های آكبند و نو DOT3 برای تأمین اطمينان دارای نقطه جوشی در بازه 460 تا بالای 500 درجه فارنهایت (237 تا 260 درجه سانتی گراد) هستند.
فقط يك درصد آب در روغن می‌تواند درجه نقطه جوش مايع را تا 396 درجه فارنهایت (202 درجه سانتی گراد) بكاهد؛ به همين نسبت 2 درصد 320 درجه فارنهایت (160 درجه سانتی گراد) و 3 درصد آب تا 293 درجه فارنهایت (145 درجه سانتی گراد) كه طبق استاندارد DOT و توليدكنندگان قطعات اصلی خودرو OEM می‌تواند بسيار خطرناك عمل كند. روغن ترمز DOT4 هم كه دارای نقطه جوش مينيمم بيشتری است -نقطه خشك 446 درجه فارنهایت (230 درجه سانتی گراد) و مرطوب 311 درجه فارنهایت (155 درجه سانتی گراد)است- و در نتيجه ديرتر در رطوبت نفوذ می‌كند و سه درصد آب در آن می‌تواند تا 50 درصد نقطه جوش را كم كند.
با توجه به اينكه سیستم‌های ترمز جلو محرك امروزی با لنت‌های نيمه فلزی بطور چشمگيري داغ‌تر از خودروهايی كه چرخ عقبشان محرك است، می‌باشند (يعنی در واقع ترمز خودروهايی كه محرك جلو هستند، علاوه بر اينكه بايد چرخی با دور بيشتر را متوقف كند بايد بار انتقال وزن عقب به جلو را هم با نيروی ترمز بيشتر جبران كند). ترمزهای داغ‌تر نيازمند روغن با دامنه گرمايی بيشتر هستند، زيرا گرمای بيشتری دريافت می‌كنند.
همانطور كه قبلاً گفته شد، روغن ترمز در خودروهای امروزی بسيار نقش پر اهميتی را ايفا می‌كنند. جبران سطح مايع مخزن با رطوبت‌های دريافت شده از سيستم، خطر بروز مشكل را افزايش می‌دهد؛ زيرا می‌تواند حجمی از بخار را در شرايط بسيار داغ بوجود آورد. بخار می‌تواند مايع را جابه جا كرده و قابليت تراكم را در آن زياد كند. در نتیجه زمانی كه شما پدال را می‌فشاريد، ممكن است خودرو همچنان به حركت ادامه بدهد بدون اينكه فشار موثری در سيستم داشته باشيد! علاوه بر مشكلات امنيتی، روغن دارای رطوبت می‌تواند موجب زنگ زدگی و خوردگی در کالیپر ترمز، مجاری عبوری، سيلندر چرخ، سيلندر اصلی، لوله‌های فولادی و مدولاتور ABS نيز گردد.
بارها و بارها ما در مورد تصادفاتی شنیده‌ایم كه دليل اصلی آنها مشكلات غير قابل توصيف ترمزی بوده است. هنگام بازدید ترمزها مشكل مكانيكی ظاهر نشده است، سطح مايع نرمال است، لنت‌ها طبق مشخصات كارخانه استاندارد هستند، سيستم هيدروليك به نظر خوب كار می‌كند و پدال هم به خوبی و صلابت خود كار می‌كند. تا اينكه ترمزها در يك سانحه تصادف اولين عامل بروز مشكل تشخيص داده می‌شوند؛ چرا؟ زيرا چيزی دمای ترمزها را بالا برده و داغی بيش از حد باعث جوشيدن مايع شده است!درحاليكه يك عامل ساده دليل اصلي اين ماجرا بوده است.
راننده با وجود عدم آزاد كردن ترمز دستی شروع به حركت كرده و باعث افزايش دمای لنت‌ها شده، در نتيجه دمای روغن ترمز هم بيشتر شده و در پايان عدم عملكرد به موقع ترمزها را شاهد بوده‌ایم. اين تنها نمونه‌ای از اتفاقاتی ساده اما سرنوشت ساز است كه موجب تصادف می‌شوند. انواع ديگری از عیب‌های پيش آمده مانند اين، ناشی از به جوش آمدن روغن ترمز بوده است كه در هر شرايط رانندگی كل سيستم ترمز را تحت تنش قرار داده است، مانند: كشيدن ترمز دستی و يا فشردن پدال بطور ناگهانی و تحت يك حالت عصبی از سوی راننده و يا ديگری، رانندگی در جاده‌های كوهستانی، يدك كشيدن يك تريلر و يا خودروی ديگر و يا رانندگی در شرايط سخت.
به تنهايی و از روی ظاهر نمی‌توان كيفیت روغن را تشخيص داد (حتی اگر انبوهی از آلودگی‌ها و ذرات را به خود جذب كرده باشد و يا رنگش قهوه‌ای باشد). برای همين روغن بايد تست شود و در غير اينصورت به كلی عوض شود. سه راه برای تعيين وضعيت روغن وجود دارد كه البته در ايران متاسفانه اين گونه تست‌ها از سوی مکانیک‌ها و كارشناسان رايج نيست.
راه اول استفاده از يك رفركتومتر (Refractometer) است كه با تغیير و عبور جهت نور به روشنی می‌تواند مقدار آلودگی‌ها را در مايع نمايان كند. يك قطره از روغن در تستر ريخته می‌شود، سپس نور را در آن انداخته و مقدار مواد زائد را می‌خواند. دقت اين تستر بسيار بالا است و می‌تواند ميزان آلودگی‌ها (رطوبت) و نقطه جوش مايع را معلوم سازد.
روش شيمايی با استفاده از نوار: اين روش تست توسط سيستم فونيكس ساخته شده و Strip Dip خوانده می‌شود و می‌تواند ميزان مواد خورنده مايع را نمايان سازد؛ مواد شيميايی موجود در روغن در اثر واکنش با نشان دهنده مسی، سبب تغییر رنگ نوارهای تست و تعیین وضعیت روغن می‌شوند. وقتی كه نمايانگر مسی به 100 می‌رسد، نشان می‌دهد كه مقدار رسوبات نزديك به پايان انقضای عمر كاری خود است و اگر اين مقدار 200 و يا بيشتر بود، بايد حتماً روغن تعويض شود.
تستر الكترونیكی: اين تستر دقیقاً مقدار نقطه جوش را اندازه گیری می‌كند و تنھا در يك دقیقه کاملاً كالیبره می‌شود. اگر نقطه جوش به مرز خطر رسیده باشد، تعويض را پیشنھاد می‌كند.
نظر شما